Niemcewicz, Julian Ursyn

Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841) – polski dramaturg, powieściopisarz, poeta, pamiętnikarz, wolnomularz, członek Towarzystwa Filozoficznego w Filadelfii.

Syn Marcelego Niemcewicza, podczaszego mielnickiego. W 1770 r. wstąpił do Korpusu Kadetów w Warszawie, gdzie zetknął się z głównymi ideami Oświecenia. Od 1777 r. adiutant księcia-generała Adama Kazimierza  Czartoryskiego. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze przekłady (Henriada Voltaire’a i inne). W latach 1784-1785 podróżował po Europie. Związany z Czartoryskimi, często przebywał w Puławach. Poseł na Sejm Czteroletni. Aktywny obrońca Konstytucji. Po upadku Rzeczypospolitej i wkroczeniu wojsk rosyjskich udaje się do Wiednia. Następnie bierze udział w powstaniu kościuszkowskim jako sekretarz Naczelnika. Po klęsce powstania dzieli los Kościuszki, wspólnie zostają osadzeni w twierdzy w Petersburgu, gdzie Niemcewicz dokonuje przekładu m.in. Racinera – Atalię i Pope’a – Pukiel włosów ucięty. Po uwolnieniu razem z Kościuszką udaje się do Stanów Zjednoczonych, gdzie poznaje prezydenta Adamsa, wiceprezydenta Th. Jeffersona, a także przeszłego króla Francji Ludwika Filipa. W Stanach Zjednoczonych Niemcewicz poślubia Zuzannę Livingston. Do kraju wraca w 1807 r. Pełni wówczas szereg funkcji publicznych, kulturalnych, naukowych. Po upadku powstania listopadowego udaje się na emigrację do Paryża, gdzie umiera 21 maja 1841 r. Pochowany na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

Autor następujących dzieł: Fragment Biblie targowickiej, Jan z Tęczyna, Powrót posła, Cztery pory życia człowieka, Rok 3333 czyli Sen niesłychany.

  • Odpis z drukowanego listu Juliana Ursyna Niemcewicza do Kniaziewicza gen. wojsk polskich
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu:  b.m., 1835 r.
     zespół: 35/93/0, Akta ze zbiorów Stowarzyszenia “Muzeum Lubelskie”, sygn. 133
  • Akt małżeństwa Tadeusza Ursyna Niemcewicza i Tekli Wyganowskiej
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Horodyszcze, 22 maja 1828 r.
    zespół: 35/1909/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Rossoszu, sygn. 19, nr aktu 3/1828 r.

Komentarz: Świadkiem w/w uroczystości był Julian Ursyn Niemcewicz Sekretarz Senatu Królestwa Polskiego, Prezes Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk, Kawaler Orderu Świętego Stanisława I Klasy, liczący 71 lat stryj zaślubionego zamieszkałego w mieście stołecznym w Warszawie – pod niniejszą metryką występują podpisy świadków w tym Juliana Ursyna Niemcewicza. Niemcewicz zakupił pałac, ogród i park w Horodyszczu na pocz. XIX w.

  • Alegata do aktu małżeństwa nr 3 z 1828 r. Tadeusza Ursyna Niemcewicza i Tekli z Wyganowskich
    zespół: 35/1909/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Rossoszu, sygn. 103
  • Rejestr sprzedanych wydawnictw w latach 1927-1928 w księgarni M. Arcta w Lublinie, w którym znajduje się także komedia Juliana Ursyna Niemcewicza „Powrót posła”.
    zespół: 35/695/0, M. Arct i S-ka, Spółka z o.u. w Lublinie, sygn. 15.
BIBLIOGRAFIA

  • Bojomir W., Julian Ursyn Niemcewicz, Kielce 2009
  • Dzienniki 1835-1836. Julian Ursyn Niemcewicz, opat. I. Rusinowa, Warszawa 2005
  • Czaja A., Julian Ursyn Niemcewicz, Toruń 2005
  • Julian Ursyn Niemcewicz, pod red. J. Wójcickiego, Warszawa 2002
  • Odrowąż-Pieniążek J., Un Poeme canado-américain de J. U. Niemcewicz, [w:] Etudes Slaves de Est-Européennes, T.7, z. 1/2, 1962
  • Majchrowski S., O Julianie Niemcewiczu, Warszawa 1982
  • W. Bolecki, J. U. Niemcewicz, [w:] Pisarze polskiego Oświecenia, T.2, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, Warszawa 1994
  • Zbyszewski K., Niemcewicz od przodu i tyłu, Warszawa 1999