Wyszyński, Stefan

Stefan Wyszyński (1901-1981) – polski biskup rzymskokatolicki, w latach 1946-1948 biskup diecezjalny lubelski, w latach 1948-1981 arcybiskup metropolita gnieźnieński i warszawski oraz prymas Polski , kardynał prezbiter od 1953, zwany Prymasem Tysiąclecia, Sługa Boży Kościoła katolickiego, członek Franciszkańskiego Zakonu Świeckich.

Syn Stanisława Wyszyńskiego, organisty oraz Julianny z d. Karp. Od 1920 roku kształcił się w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku. W latach 1925 – 1929 kontynuował naukę na Wydziale Prawa Kanonicznego, a także Wydziale Prawa i Nauk Społeczno – Ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Profesor prawa kanonicznego i socjologii w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku. Redaktor naczelny w redakcji “Ateneum Kapłańskiego”. Jako biskup diecezji lubelskiej w latach 1946-1948 przyjął dewizę Soli Deo (Jedynemu Bogu). Po śmierci kardynała Hlonda, został podniesiony do godności arcybiskupa metropolity warszawsko – gnieźnieńskiego, prymasa Polski, a w 1953 roku został kardynałem. 14 lutego 1950 roku prymas Wyszyński zawarł w imieniu polskiego Kościoła porozumienie z władzami PRL. Ugoda trwała krótko. Już 25 września 1953 roku prymas został aresztowany. Przebywał w kolejnych miejscach odosobnienia: Rywałdzie Królewskim, Stoczku Warmińskim, Prudniku Śląskim oraz Komańczy, gdzie napisał tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego. Kardynał Wyszyński był też jednym z inicjatorów słynnego orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich. Był aktywnym uczestnikiem obrad Soboru Watykańskiego II. W latach 1980-1981 pełnił rolę pośrednika w negocjacjach pomiędzy władzą a “Solidarnością”.
Zmarł 28 maja 1981 roku w Warszawie. Trumna z jego ciałem spoczęła w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie.

Pośmiertnie został odznaczony Orderem Orła Białego. W uznaniu zasług Sejm Rzeczypospolitej ogłosił rok 2001 Rokiem Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

  • Rejestr paszportów zagranicznych, w którym pod poz. 489 znajduje się wpis na nazwisko ks. Stefan Wyszyński
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 1929 r.
    zespół: 35/410/0, Starostwo Powiatowe Lubelskie, sygn. 551.

Komentarz: Niniejszy paszport o nr 711944, serii “E”, na wyjazd do Włoch, Niemiec oraz Belgii w celach naukowych został wydany i pokwitowany własnoręcznym podpisem wnioskodawcy w dniu 24 czerwca 1929 r.

  • Zaproszenie Zarządu Oddziału “Caritas” przy parafii św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie na doroczne walne zebranie 23 lutego 1947 r., mające odbyć się z udziałem ks. biskupa dra Stefana Wyszyńskiego
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, luty 1947 r.
    zespół: 35/662/0, “Społem” Związek Gospodarczy Spółdzielni RP Okręgowy Oddział w Lublinie, sygn. 246
  • List gratulacyjny Księdza Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego adresowany do profesora Sergiusza Riabinina
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Warszawa, 11 luty 1979 r.
    zespół: 35/1162/0, Zbiór Sergiusza Riabinina, sygn. 13.
List zawiera gratulacje z okazji wydania zbioru pt. “Wierszy i notatek o św. Franciszku”, zilustrowanego przez lubelskiego grafika Zbigniewa Jóźwika. List napisany został na okolicznościowym papierze, z wizerunkiem herbu prymasa i zawołaniem: “Soli Deo” oraz z jego własnoręcznym podpisem
  • Pismo Wydziału Społeczno – Politycznego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie do Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej sprawozdające inaugurację przez Prymasa Polski ks. Stefana Wyszyńskiego roku akademickiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 10 listopada 1949 r.
    zespół: 35/1266/0, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 1110.
Pismo zwiera datę wpływu do KW PZPR w Lublinie z dnia 11 listopada 1949 r., nr akt 1050 oraz fragmenty kazania Prymasa Wyszyńskiego.
  • Porządek wizyty Prymasa ks. Stefana Wyszyńskiego w Lublinie przygotowany dla egzekutywy KW PZPR w Lublinie w związku z jego przybyciem na otwarcie roku akademickiego
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, ok. 1979 r.
    zespół: 35/1266/0, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 691.
  • Ulotka Wolnej Europy,
    Data wydania: styczeń 1956 r. (wydanie specjalne)
    zespół: 35/1266/0, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 2599.

Komentarz: Ulotka zawiera: orędzie Wigilijne Papieża Piusa XII wygłoszone z 24 grudnia 1955 r., List Papieża Piusa XII do ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego i biskupów polskich wraz z fotografią prymasa Ks. Kardynała Stefan Wyszyński; kopię sztychu Obrona Częstochowy z 1659 roku oraz zdjęcie Ks. Kardynała Wyszyńskiego po audiencji w dniu 9 kwietnia 1951 r., opuszczającego Watykan oraz potępienie wydawnictw “katolików postępowych” przez Stolicę Apostolską.

  • Informacja o nastrojach w lubelskich zakładach pracy: Cukrowni Lublin (29 września 1953 r.), Fabryki Wag oraz Fabryki Samochodów Ciężarowych (3 października 1953 r.). w związku z procesem biskupa kieleckiego Kaczmarka i usunięciem ze stanowiska przewodniczącego episkopatu Stefana Wyszyńskiego
     zespół: 35/1266/0, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Lublinie, sygn. 2225.
Zawiera komentarze dotyczące aresztowania Wyszyńskiego i cały proces wraz z relacjami z aresztowania prymasa Wyszyńskiego w dniu 26 IX 1953 zdawane na odprawie dziekanów w Kurii w dniu 1 X 1953 r. (str. 5-6) oraz nastroje wśród robotników, chłopów i inteligencji (str. 18-29)
  • Odpis pisma Kardynała Wyszyńskiego wysłanego do Rady Ministrów
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Kraków, 8 maja 1953 r.
Pismo zawiera podpisy: Kardynała Stefana Wyszyńskiego Arcybiskupa Metropolity Gnieźnieńskiego i Warszawskiego, Prymasa Polski oraz Biskupa Zygmunta Chromańskiego Sekretarza Episkopatu.
BIBLIOGRAFIA

  • Czaczkowska E., Kardynał Wyszyński, Warszawa 2009
  • Micewski A., Kardynał Wyszyński. Prymas i mąż stanu, Paris 1982
  • Ostatnia droga Prymasa Tysiąclecia Stefana Kardynała Wyszyńskiego. Teka dokumentalna, Warszawa 1982
  • Romaniuk M. P., Prymas Wyszyński. Biografia i wybrane źródła, Gniezno 2001