Białkowski, Leon

Leon Ignacy Białkowski  (1885-1952) – historyk, archiwista, dyrektor Archiwum Państwowego w Lublinie, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Urodził się 1 lutego 1885 roku w Pasynkach na Podolu w ziemiańskiej rodzinie. Był synem Bolesława i Zofii z z Jezierskich. Nauki początkowe pobierał w domu rodzinnym. Uczęszczał do gimnazjum w Żytomierzu. W Kijowie studiował prawo, historię w Krakowie oraz w Paryżu. W 1910 pod kierunkiem Stanisława Krzyżanowskiego obronił doktorat. Od 1914 docent w Zakładzie Historii Rusi w Polskim Kolegium Uniwersyteckim w Kijowie. W 1919 przeniósł się do Kalisza, gdzie objął kierownictwo Archiwum Państwowego. W latach 1924–1926 prowadził wykłady z historii średniowiecznej Rosji na Uniwersytecie Poznańskim. W 1926 r. został Dyrektorem Archiwum Państwowym w Lublinie oraz profesorem nadzwyczajnym KUL, gdzie był także kierownikiem Katedry Historii Średniowiecznej Polski, a od 1929 r. profesorem zwyczajnym. W latach 1930–1933 pełnił funkcję dziekana Wydziału Humanistycznego, a od 1933r do 1938 r.  – prorektora.

W pracy naukowej zajmował się nowożytną historią Polski, archiwistyką, genealogią oraz dziejami Lublina. Analizował m.in. stosunki gospodarcze, prawne i kulturalne Ziemi Sądeckiej w I połowie XVI wieku; opracował dzieje społeczne i gospodarcze Podola. Przygotował do druku wiele materiałów z dziejów Lublina, m.in. mandaty króla Kazimierza Jagiellończyka. Od 1947 r. wchodził w skład Rady Redakcyjnej Polskiego Słownika Biograficznego. Opublikował łącznie ponad 150 prac naukowych, m.in. Wilkierze XV-XVIII wieku (1928); Lubelska księga podkomorska XV wieku (1934), Lublin na starych szlakach handlowych (1937); Najstarsze zapiski ziemskie lubelskie z 1409 roku (1952).

Przynależał do wielu towarzystw naukowych: członek korespondencyjny PAU; Komisji Historycznej PAU, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Towarzystwa Naukowego KUL (członek Zarządu, przewodniczący Wydziału Historyczno-Filozoficznego), Lubelskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Za swoją działalność został odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1933).

Był żonaty z Wandą z domu Ulatowską, z którą miał dwoje dzieci. Zmarł 22 stycznia 1952 roku w Lublinie.

  • Fotografia pracowników Archiwum Państwowego w Lublinie z okresu międzywojennego
    Miejsce i data wykonania fotograii: Lublin, ok. 1928-1932
    Autor fotografii: Ludwik Hartwig
    zespół: 35/14790, Archiwum Państwowe w Lublinie 1918-1939, sygn. 20

Pracownicy Archiwum: Władysława Bialonowska, prof. Aleksander Kossowski, Dyrektor Leon Białkowski, Jan Riabinin, Henryk Radomski

  • Fotografia Leona Białkowskiego
    Miejsce i data wykonania fotografii: Leningrad, kwiecień 1930 r.
    Autor fotografii: nie znany
    zespół: 35/1479/0, Archiwum Państwowe w Lublinie 1918-1939, sygn. 20
  • Odpis z tabeli likwidacyjnej wsi Jabłonnka wydany przez Archiwum Państwowe w Lublinie z podpisem Dyrektora Archiwum dr Leona Białkowskiego.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 13 czerwca 1934 r.
    zespół: 35/366/0, Akta notariusza Mariana Krzywca w Lublinie, sygn 1

Komentarz: Dotyczy osady włościańskiej zapisanej w tabeli likwidacyjnej wsi Jabłonna pod. nr 75/73 należącej do ś.p. Wincentego Staszczaka. Odpis niniejszy stanowi załącznik do aktu notarialnego nr 656/1934 r.

  • Pismo prof. dr Leona Białkowskiego prorektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Dyrektora Archiwum Państwowego w Lublinie do Prezydenta miasta Lublina
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 30 września 1935 r.
    zespół: 35/22/0,     Akta miasta Lublina 1918-1939, sygn. 3936
  • Pismo prof. Leona Białkowskiego prorektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Dyrektora Archiwum Państwowego w Lublinie do Zarządu miasta Lublin
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 5 lutego 1936 r.
    zespół: 35/22/0, Akta miasta Lublina 1918-1939, sygn. 3936

Komentarz: W piśmie niniejszym informuje, że będzie nie obecny na posiedzeniu Rady Artystycznej miasta Lublina. Pismo zawiera jednocześnie petycję prof. Białkowskiego, aby w Wydziale Kultury Urzędu Miasta utworzyć podręczną bibliotekę zawierającą literaturę naukową o Lublinie, w której powinny znaleźć się prace m.in.: ks. Ludwika Zalewskiego ”Biblioteki”, Jana Ambrożego Wadowskiego „Kościoły Lubelskie” , wszystkie rozprawy Jana Riabinia a zwłaszcza „Luda miasta Lublina”, Leona Białkowskiego „Wilkierze Lubelskie XV w.” czy „Przewodnik po Lublinie” „Albumy widoków dawne” czy praca Władysława Adamczyka „Ceny w Lublinie od w. XVI- do końca XVIII w.

  • Zameldowanie Leona Białkowskiego wraz z rodziną przy ul. Narutowicza nr 10  w Lublinie.
    Miejsce sporządzenia i daty skrajne księgi: Lublin, 1931-1951
    zespół: 35/22/0, Akta miasta Lublina, Księgi meldunkowe miasta Lublina, sygn. 1115.
  • Skład osobowy Rady Artystycznej miasta Lublina w 1936 r.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 1936 r.
    zespół: 35/22/0,     Akta miasta Lublina 1918-1939, sygn. 3936
  • Akta osobowe Leona Białkowskiego
    Miejsce sporządzenia i daty skrajne jednostki: 1926-1950
    zespół: 35/1479/0, Archiwum Państwowe w Lublinie 1918-1939, sygn. 118
  • Powołanie Rady Archiwalnej działająca jako organ doradczy przy Wydziale Oświaty i Kultury Zarządu Miejskiego w Lublinie pismem nr 2/46/Kw/Sz przez Prezydenta miasta Lublina Stanisława Krzykałę,
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 2 stycznia 1946 r.
    zespół: 35/1562/0, Archiwum Państwowe w Lublinie 1944-1987, sygn. 26

Komentarz: Skład niniejszej Rady Archiwalnej: prof. dr Leon Białkowski Dyrektor Archiwum Państwowego w Lublinie i prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Roman Ślaski Naczelnik Biura Kontroli Rachunkowości i Gospodarki Miejskiej, dr B. Grużewski Naczelnik Wydziału Administracji Zarządu Miejskiego, W. Kwiatkowski Naczelnik Wydziału Oświaty i Kultury, Kazimiera Gawarecka Kierownik Archiwum Miejskiego.

  • Pismo prof. dr Leona Białkowskiego w sprawie uregulowania przez Zarząd Miasta Lublin kwoty za przewiezienie akt z Krakowa do Lublina.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 13 lutego 1946 r.
    zespół: 35/1562/0, Archiwum Państwowe w Lublinie 1944-1987, sygn. 26
  • Protokół posiedzenia Miejskiej Rady Archiwalnej.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 20 września 1946 r.
    zespół: 35/1562/0, Archiwum Państwowe w Lublinie 1944-1987, sygn. 26

  • Odpis zapisek z księgi ziemskiej lubelskiej z 1409 r. wraz ze wstępem prof. Leona Białkowskiego
    Miejsce i data sporządzenia odpisu: Lublin, b.d.
    zespół: 35/630/0, Spuścizna prof. dra Leona Białkowskiego (prof. historii KUL, w latach 1926-1949 dyrektor APL), sygn. 2.
  • Wstęp Leona Białkowskiego do sumariusza przywilejów miasta Lublina opracowanego przez Jana Riabinina.
    Miejsce i data sporządzenia wstępu: Lublin, b.d.
    zespół: 35/627/0,     Spuścizna Jana Riabinina (archiwista Archiwum Głównego MSZ w Moskwie, od 1921 r. – Archiwum Państwowego w Lublinie), sygn. 10.
BIBLIOGRAFIA
  • Wiśniewski S., Białkowski Leon Ignacy [W:] Słownik biograficzny miasta Lublina, T. II, Lublin 1996
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A–J, Wrocław 1983