Sienkiewicz, Henryk

Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz (1846-1916) – polski nowelista, powieściopisarz i publicysta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1905  r. za “wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu”, kawaler francuskiej Legii Honorowej, członek zagraniczny Serbskiej Akademii Nauk i Umiejętności.

Syn ziemianina Józefa Sienkiewicza i Stefanii z domu Cieciszowskiej. Urodził się w Woli  Okrzejskiej (pow. łukowski) w majątku należącym do jego babki Felicjany Cieciszowskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie, studiował w Szkole Głównej. Rozpoczął pracę jako korespondent prasy warszawskiej. Przyjaźnił się z cyganerią artystyczną. Wspólnie z grupą znajomych, wśród których znajdowała się m.in. Helena Modrzejewska, wyjechał do Kalifornii, gdzie w latach 1876-78 pracował jako korespondent “Gazety Polskiej”, To na łamach tej gazety publikowane były jego Listy z podróży do Ameryki. Następnie wiele podróżował po Europie. Od lat 70. oddawał się pracy publicystycznej i pisarskiej. W 1900 r. z okazji 25-lecia pracy twórczej otrzymał od narodu majątek ziemski w Oblęgorku, gdzie utworzył ochronkę dla dzieci. Angażował się w wiele akcji społecznych, m.in. w budowę pomnika Mickiewicza. Współzałożyciel Kasy im. Mianowskiego dla Osób Pracujących na Polu Naukowym. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Vevey w Szwajcarii, gdzie  wspólnie z Ignacym Paderewskim zorganizował Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Zmarł 15 listopada 1916 r. w Vevey. Jego prochy zostały sprowadzone do katedry św. Jana w Warszawie w 1924 r.

Autor następujących noweli i powieści: Szkice węglem, Janko Muzykant, Latarnik, Sachem; trylogii – Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski; Rodzina Połanieckich, Quo vadis, Krzyżacy, W pustyni i w puszczy.

  • Akt urodzenia Henryka Adama Aleksandra Piusa Sienkiewicza, urodzonego 5 maja 1846 r. w Woli Okrzejskiej, syna Józefa i Stefanii z domu Cieciszowskiej.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Okrzeja, 7 maja 1846 r.
    zespół: 35/1886/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Okrzei, sygn. 36, akt urodzenia nr 30/1846 r.
  • Akt małżeństwa rodziców Henryka Sienkiewicza
     Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Okrzeja, 9 czerwca 1843 r.
     zespół: 35/1886/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Okrzei, sygn. 33, akt małżeństwa  nr 15/1843 r.
Komentarz: Małżeństwo Józefa Sienkiewicza, kawalera, syna Józefa i Tekli z d. Niewodawskiej, dziedziców dóbr Grotek ze Stefanią Cieciszowską, córką nieżyjącego Adama i żyjącej Felicji z Roztworowskich, dziedziców dóbr Okrzeji i Woli Okrzejskiej, zostało zawarte w dniu 9 czerwca 1843 r. Pod sporządzoną metryką znajdują się własnoręczne podpisy małżonków, matki panny młodej, świadków oraz księży.
  • Alegata do aktu małżeństwa rodziców Henryk Sienkiewicza.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Bukówno (pow. radomski, gub. sandomierska), 3 maja 1843 r.
    zespół: 35/1886/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Okrzei, sygn. 64, alegata do aktu małżeństwa nr 15/1843 r.
Komentarz: Uwierzytelniony odpis aktu urodzenia Józefa Pawła Ksawerego, syna Józefa i Tekli Niewodowskich, sędzianki, pułkownikostwa Sienkiewiczów, wystawiony przez księdza Stanisława Szanieckiego, proboszcza parafii Bukówno. Według zawartych informacji, ochrzczony został 30 czerwca 1813 r. we wsi Woźna, parafii Rajgród, a 14 grudnia 1814 r. odbył pełny ceremoniał chrztu świętego.
Komentarz: Odpis, prawdopodobnie, został sporządzony na podstawie uwierzytelnionego odpisu w dniu 19 marca 1829 r. w parafii Rajgród przez księdza Józefa Kochańskiego, wikariusza rajgrodzkiego.
  • Alegata do aktu małżeństwa rodziców Henryk Sienkiewicza.
     Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Bukówno (pow. radomski, gub. sandomierska), 3 maja 1843 r.
    zespół: 35/1886/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Okrzei, sygn. 64, alegata do aktu małżeństwa nr 15/1843 r.
Komentarz: Uwierzytelnione zaświadczenie proboszcza parafii Bukówo poświadczające fakt odczytania zapowiedzi przedślubnych osób pragnących wstąpić w związek małżeński: Józefa Sienkiewicza (kawalera syna wielmożnych Józefa i Tekli z Niewodowskich, dziedziców dóbr Grotek w parafii Bukówno) i Stefani Ciszewskiej (córką nieżyjącego Adama i żyjącej Felicji z Roztworowskich dziedziców dóbr Okrzeji).
  • Rejestr sprzedanych wydawnictw w latach 1927-1928 w księgarni M. Arcta w Lublinie, w którym znajdują się także dzieła Henryka Sienkiewicza.
    Miejsce i daty skrajne jednostki: Lublin, 1927-1928
    zespół: 35/695/0, M. Arct i S-ka, Spółka z o.u. w Lublinie, sygn. 15.
  • Znaczki, wypuszczone w obieg przez Komitet dla Zdobycia Funduszów na Budowę Pomnika Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Ziemi Łukowskiej
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Łuków, 1927 r.
    zespół: 35/403/0 Urząd Wojewódzki Lubelski, Wydział Ogólny, sygn. 166.
BIBLIOGRAFIA

  • Korniłowiczówna M., Sienkiewicz. W 100-lecie pierwszego polskiego Nobla. Warszawa 2005
  • Krzyżanowski J., Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, Warszawa 1973
  • Ludorowski L., Henryka Sienkiewicza podróż do Hiszpanii i “Walka byków”, Lublin 2008
  • Miszczak Z., W familiarnym kręgu Henryka Sienkiewicza, Lublin 2010
  • Putowska L., W stulecie nagrody Nobla dla Henryka Sienkiewicza (1905-2005), Kielce 2005
  • Wachowicz B., Dom Sienkiewicza, Warszawa 2008