Tadeusz Kościuszko (1746-1817) – polski i amerykański generał, inżynier fortyfikator, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775-1783), Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w insurekcji w 1794.
Syn Ludwika Tadeusza Kościuszki, miecznika brzeskiego i Tekli z Ratomskich. Uczęszczał do Kolegium Pijarów w Lubieszowie. Dzięki wsparciu finansowemu Czartoryskich ukończył Korpus Kadetów Szkoły Rycerskiej, i wyjechał do Paryża na studia z rzeźby i malarstwa, jednak przerwał naukę i uczęszczał na prywatne kursy z inżynierii. Następnie wyjechał do Ameryki, gdzie wziął udział w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Jego zdolności fortyfikacyjne przyczyniły się do zwycięskiej bitwy pod Saratogą. Za zasługi wojenne otrzymał stopień generała brygady oraz wynagrodzenie w postaci ziemi i nagrody pieniężnej. Został także zaproszony do Towarzystwa Cyncynatów. Po powrocie do kraju w 1784 roku, osiadł w swoim majątku w Siechnowiczach, w którym ograniczył chłopom pańszczyznę do dwóch dni w tygodniu. Wziął udział w konfederacji targowickiej pod wodzą księcia Józef Poniatowskiego. W 1794 r. został przywódcą powstania, znanego jako insurekcja kościuszkowska. 7 maja tegoż roku wydał w obozie wojskowym w Połańcu uniwersał zwany połanieckim, drugi pod względem istotności po Konstytucji 3 Maja akt polityczny Rzeczpospolitej końca XVIII wieku. Po upadku powstania przebywał w niewoli, następnie, zamieszkał pod Paryżem. Zmarł w Szwajcarii w 1817 r. W 1818 r. ciało Tadeusza Kościuszki pochowano w Katedrze Wawelskiej, serce zaś umieszczono na Zamku Królewskim w Warszawie. W latach dwudziestych XIX wieku społeczność Wolnego Miasta Krakowa podjęła decyzję o budowie Kopca Kościuszki, a jedno z amerykańskich hrabstw zostało nazwane jego nazwiskiem, podobnie jak i najwyższy szczyt Australii – Mount Kosciuszko.
- List Tadeusza Kościuszki
Miejsce i data sporządzenia listu: Lublin, 1790 r.
zespół: 35/18/0 – Komisje Cywilno-Wojskowe Ziemi Chełmskiej i Powiatu Krasnostawskiego, sygn. 3.
- Oblata rezolucji Rady Najwyższej Narodowej pod naczelnictwem Tadeusza Kościuszki nakazująca otworzenie kancelarii ziemiańskich 16 VI 1794 r.
Miejsce i data sporządzenia oblaty dokumentu: Lublin, 8 sierpnia 1794 r.
zespół: 35/1/0, Księgi ziemskie lubelskie, sygn. 203.
- Składki na pomnik Tadeusza Kościuszki
Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 1821 r.
zespół: 35/22/0 – Akta miasta Lublina, Urząd Municypalny i Magistrat miasta Lublina, 1809-1874, sygn. 2005.
- Księga pokwitowań pogłównego regimentu pieszego artylerii koronnej miasta Lublina zawierająca patent rekrutowy konny Najwyższej Rady Narodowej dla Lublina i Bronowic, według zaleceń Najwyższego Naczelnika Tadeusza Kościuszki, 24 VII 1794, /formularz drukowany/
Miejsce i data sporządzenia kopii: Lublin, 1894 r.
zespół: 35/22/0, Akta miasta Lublina – Księgi miasta Lublina, sygn. 303.
- Kopia listu Tadeusza Kościuszki do Ks. Józefa Poniatowskiego, 2 IX 1794
Miejsce i data sporządzenia kopii: b.m., pocz. XX w.
zespół 35/627/0, Spuścizna Jana Riabinina (1878-1942), sygn. 56.
- Kopia listu Tadeusza Kościuszki do Rady Najwyższej Narodowej, 12 VII 1794
Miejsce i data sporządzenia kopii: b.m., pocz. XX w.
zespół 35/627/0, Spuścizna Jana Riabinina (1878-1942), sygn. 56.
- Kopia listu księcia Józefa Poniatowskiego do Tadeusza Kościuszki, 6 VIII 1794; 2 IX 1794
Miejsce i data sporządzenia kopii: b.m., pocz. XX w.
zespół 35/627/0, Spuścizna Jana Riabinina (1878-1942), sygn. 56.
- Kopia aktu ślubowania Polaków – emigrantów, znalezionego za portretem Tadeusza Kościuszki w Solurze
Miejsce i data sporządzenia dokumentu: b.m., XIX w.
zespół: 35/94/0, Akta ze zbiorów Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, sygn. 49.
- Fotografia portretu Tadeusza Kościuszki
Miejsce i data wykonania fotografii: b.m., XIX w.
Autor fotografii: nieznany
zespół: 35/80/0, Archiwum Wincentego Łosia, sygn. 30.
