Kossak-Szczucka, Zofia

Zofia Kossak-Szczucka (1889-1968), później Zofia Kossak-Szatkowska, de domo Kossak, primo voto Szczucka, secundo voto Szatkowska, powieściopisarka i publicystka, przedstawicielka humanizmu katolickiego w literaturze polskiej, autorka książek dla dzieci i młodzieży.

Urodziła się 29 lipca 1889 r. w Gołębiu. Wnuczka malarza Juliusza Kossaka. Studiowała w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie oraz w szkole rysunku w Genewie. W czasie II wojny światowej Zofia Kossak brała aktywny udział w życiu warszawskiego ruchu oporu. Współredagowała tajne pisma. Współtworzyła tajną organizację społeczno-katolicką Front Odrodzenia Polski. Brała czynny udział w Społecznej Organizacji Samoobrony jako kierowniczka Wydziału Ochrony Człowieka. Niosła pomoc wysiedlonym. W 1942 r. zainicjowała utworzenie Komitetu Pomocy Żydom. Aresztowana w 1943 r. jako Zofia Śliwińska została uwięziona w Oświęcimiu, następnie przewieziona na Pawiak. Uwolniona 28 lipca 1944 r., mimo ciężkiej choroby natychmiast włączyła się do akcji powstańczej. Po wojnie uzyskała zgodę na wyjazd z rodziną do Anglii, gdzie mieszkała przez 11 lat.  Zmarła 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej, pochowana w Górkach Wielkich, gdzie obecnie mieści się muzeum jej imienia zorganizowane przez męża pisarki.

Autorka następujących powieści i opowiadań: Pątniczym szlakiem, Krzyżowcy, Bursztyny, Chrześcijańskie posłannictwo Polski w przeszłości i dziś, Rewindykacja polskości na kresach, Suknia Dejaniry, Pożogi, Z otchłani. Przymierza, Błogosławionej winy, Troja Północy, Wielcy i mali czy Nieznany kraj.

  • Akt urodzenia Zofii Anny Kossak-Szczuckiej urodzonej 29 lipca 1889 r. w Kośminie, córka Tadeusza i Anny z domu Kisielnickich, wpisany do księgi metrykalnej parafii wyznania rzymskokatolickiego w Gołębiu w 1890 r.
    Miejsce i data sporządzenia dokumntu: Gołąb, 2 lutego 1890 r.
    zespół: 35/1818/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Gołębiu, sygn. 129, nr aktu 16/1890 r.
Tłumaczenie metryki
Działo się w osadzie Gołąb dnia 21 stycznia/2 lutego 1890 r. o godzinie trzeciej popołudniu. Stawił się Tadeusz Kossak, liczący 33 lat życia właściciel dóbr Kośmin, zamieszkały we wsi Kośmin w obecności świadków: Henryka Unruga lat 53 mieszkającego w Rykach a także Piotra Czarneckiego lat 30, mieszkającego w Osmolicach, obydwóch właścicieli (dziedziców dóbr) i okazał nam niemowlę płci żeńskiej oświadczając, iż urodziło się ono we wsi Kośmin dnia 29 lipca/10 sierpnia 1889 r. o godzinie drugiej rano, z jego prawowitej małżonki Anny z domu Kisielnickich, liczącej 26 lat życia. Niemowlęciu temu na chrzcie świętym nadano imię Zofia Anna a rodzicami jego chrzestnymi byli: Kazimierz Kisielnicki i Maria Miejsner. Akt ten, po przeczytaniu zgłaszającemu i świadkom, został podpisany przez nas, ojca i świadków. Ks. A. Karanowow, Tadeusz Kossak – ojciec, Henryk Unrug – świadek, Piotr Czarnecki, świadek.
Komentarz: Akt urodzenia nr 16/1890 r. Zofii Kossak został sporządzony wg obowiązującego formularza. Podwójne daty w metryce są podawane według stylu juliańskiego, obowiązującego w Rosji 29 VII, i gregoriańskiego – 10 VIII, obowiązującego w Królestwie Polskim pod zaborem rosyjskim. W dotychczasowej literaturze występuje błędna data urodzenia pisarki 8 VIII 1890 r.
  • Rejestr sprzedanych wydawnictw w latach 1927-1928 w księgarni M. Arcta w Lublinie, w którym znajdują się także dzieła Zofii Kossak Szczuckiej „Wielcy i mali” czy też „Pożoga”
    Miejsce sporządzenia i daty skrajne jednostki: Lublin, 1927-1928
    zespół: 35/695/0, M. Arct i S-ka, Spółka z o.u. w Lublinie, sygn. 15.
BIBLIOGRAFIA

  • Brożek L., Materiały do bibliografii Zofii Kossak, 1922-1957, “Życie i Myśl”, nr 3, 1957
  • Olszański K., Niepospolity ród Kossaków, Kraków 1994
  • Polski Słownik Biograficzny, T. XIV, Wrocław 1968-1969
  • Szafrańska A., Kossak-Szatkowska, Warszawa 1968