Przesmycki, Zenon

Zenon Przesmycki. Źródło: Wikimedia Commons

Zenon Przesmycki pseud. Miriam, Jan Żagiel (1861-1944) – poeta, tłumacz, krytyk literacki i artystyczny okresu Młodej Polski, wydawca, przedstawiciel parnasizmu.

Urodził się 22 grudnia 1861 roku w Radzyniu Podlaskim. Syn Tomasza Szymona Przesmyckiego, inżyniera powiatu radzyńskiego i Marii z Przanowskich. Pochodził z rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Paprzyca. Gimnazjum ukończył w Warszawie, następnie studiował we Włoszech, Czechach, Francji, Anglii. W latach 1887-1888 był redaktorem „Życia” warszawskiego – pismo to miało wpływ na rozwój modernizmu w Polsce. W Warszawie Przesmycki ukończył studia prawnicze. W latach 1889-1900 przebywał w Paryżu i Wiedniu. Po powrocie na ziemie polskie był w Krakowie ponownie redaktorem „Życia”. W latach 1901-1907 redagował pismo literackie „Chimera”. W dwudziestoleciu międzywojennym był krótko ministrem kultury i sztuki (1919 r.), a także prezesem Polskiego Towarzystwa Ochrony Prawa Autorskiego oraz członkiem Polskiej Akademii Literatury.

W 1905 r. zawarł związek małżeński z Anielą Hoene. Bezdzietni.

Przesmycki był ważną postacią życia kulturalnego w okresie Młodej Polski. Publikowane w prasie utwory poetyckie wydał w zbiorze Z czary młodości (1894 r.). Ocalił przed zniszczeniem rękopisy Cypriana Kamila Norwida. Uporządkował i opracowywał twórczość Norwida. Część opublikował na łamach “Chimery”, a następnie wydawał w wielotomowych Pismach zebranych (1912-1913) i Wszystkich pismach (1937-1939). Był znakomitym tłumaczem. Wprowadził do kultury polskiej poezję romantyków, parnasistów i symbolistów czeskich, francuskich i belgijskich. Tłumaczył również pisma filozoficzne. Był kompetentnym i erudycyjnym krytykiem literatury i sztuk plastycznych, jednym z ważnych twórców młodopolskiej koncepcji “sztuki dla sztuki”.

Zmarł w październiku 1944 r. w szpitalu w Warszawie.


  • Akt urodzenia Zenona Franciszka  Przesmyckiego
    urodzonego 22 grudnia 1861 r. w Radzyniu, syna Tomasza Szymona Przesmyckiego inżyniera powiatu radzyńskiego i Marii z domu Przanowskiej
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Radzyń Podlaski, 17 lutego 1862 r.
    zespół: 35/1908/0, Akta stanu cywilnego w Radzyniu Podlaskim, sygn. 90, nr aktu 57/1862 r.

  • Akt urodzenia Wacława Tomasza Przesmyckiego urodzonego 23 stycznia 1860 r. w Lublinie, syna Tomasza Szymona Przesmyckiego inżyniera powiatu radzyńskiego i Marii z domu Przanowskiej
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Lublin, 1 lutego 1860 r.
    zespół: 35/1859/0, Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Katedralnej św. Jana w Lublinie, sygn. 43, nr aktu 54/1860 r.

  • Akta osobowe Tomasza Przesmyckiego inżyniera powiatu radzyńskiego (syna Pawła), na które składa się m.in.: lista stanu służby z 1856 r., 1862 r.  i 1864 r. oraz akta związane ze sprawowanym stanowiskiem.
    zespół: 35/115/0, Komisja Województwa Lubelskiego i Rząd Gubernialny Lubelski, Akta osobowe, sygn. 1506.

  • List Zenona Przesmyckiego poety i publicysty skierowany do doktora Wacława Lasockiego w sprawie spuścizny Cypriana Norwida.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Warszawa, 9 marca 1909 r.
    zespół: 35/93/0, Akta muzeum Stowarzyszenia „Muzeum Lubelskie” sygn. 131.

Komentarz: Zwraca się do Lasockiego z prośbą o jakąkolwiek informację dotycząca twórczości Cyprian Norwida, która znalazła się w kręgu jego badań i zainteresowań, jak również rysunek, list czy też rękopis, wspomnienia, które wyszły spod jego ręki, dodając, że spuścizna Norwida jest rozproszona. List zawiera informację o miejscu zamieszkania w Warszawie, na ul. Widok 13.


  • Legitymacja szlachectwa Przesmyckich herbu Paprzyca.
    Miejsce i data sporządzenia dokumentu: Siedlce, 16 września 1847 r.
    zespół: 35/233/0, Deputacja Szlachecka Guberni Lubelskiej, sygn. 160.

Komentarz: Wpisy powyższe zostały sporządzone w księdze genealogicznej szlachty guberni podlaskiej, zawierającej wpisy z lat 1837-1861. W niniejszej jednostce aktowej znajdują się także skorowidze wylegitymowanej szlachty z terenu guberni siedleckiej.


BIBLIOGRFIA

  • Koc B., Przesmycki Zenon Franciszek, [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. XXIX, Wrocław 1986
  • Koczorowski S. P., Zenon Przesmycki (Miriam), “Pamiętnik Literacki”, 1946, z. 3/4